Hátæknibúnaðurinn sem fannst árið 1901 í skipi sem sökk við eyjuna Antikyþera skammt norðvestur af Krít um 80 fyrir Krist hlýtur að teljast meðal merkustu fornminja allra tíma. Þetta er furðuflókinn tölvubúnaður eða reiknivél sem nota mátti fyrir flókna stjarnfræðilegra útreikninga.

Tækið er frá því um 100 fyrir Krists burð, og því meir en 2000 ára gamalt. Hugsanlega má rekja tilvist þess til smiðju Arkímedesar þó svo hann hafi dáið um hundrað árum áður en þessi vél var smíðuð. Vel má ímynda sér að Arkímedes hafi gert frummyndina.

Þetta er reyndar ekki stafræn tölva (digital computer) eins og við þekkjum í dag, heldur hliðræn tölva (analog computer) sem notar fjöldan allan af tannhjólum, gírum og öðrum vélbúnaði í stað rafeindarása.

Þetta er ótrúleg smíði og mikið hugvit og þekkingu á stærðfræði ásamt smíðakunnáttu hefur þurft til að hanna og smíða gripinn. Það kemur á óvart að þessi flókni gripur er ekki mikið stærri en ferðatölva í dag.  Hér hefur snillingur komið að verki.

Hugvitið og þekkingin sem liggur að baki þessarar smíði er það mikil að maður fellur nánast í stafi við tilhugsunina. Hvað varð um þessa þekkingu og hvers vegna gleymdist hún? Hvernig væri þjóðfélag okkar í dag hefði þetta hugvit og tækniþekking náð að þróast áfram í stað þess að falla í gleymsku?

Mikill fróðleikur er til á netinu og í fræðigreinum um  Antikyþera tölvuna og verður hann ekki endurtekinn í þessum stutta pistli, en í þess stað vísað í myndbönd, myndir og vefsíður sem fjalla um þennan merkisgrip.  Myndböndin er rétt að skoða í fullri skjástærð og hámarksupplausn ef þess er kostur. Nýleg mjög áhugaverð kvikmynd frá BBC um þennan merkisgrip er hér fyrir neðan.

—

 Á vefsíðu hins þekkta tímarits Nature  er fréttagrein um Antikyþera tölvuna hér.

Myndband Nature, hluti 1 og hluti 2:

Þrjár röntgen sneiðmyndir af gripnum:

Líkan smíðað með Lego sýnir vel hve flókinn búnaðurinn er:

Líkan smíðað í stærð armbandsúrs:

Michael Wright: Líkan smíðað:

Nútíma tölvulíkan sýnir hvernig hin forna tölva vinnur:

Áhugavert: Klukkutíma löng mynd frá Computer Conservation Society:   Antikythera Mechanism. T (Horfa í fullri skjástærð):

“Ekkert verður til af engu. Einnig menningin, hversu frumleg hún virðist vera í fyrstu, á sér djúpar rætur, sem oft og einatt liggja víða að. Á þetta sér jafnt stað um grísku menninguna sem menningu allra annarra þjóða. Enda þótt Forngrikkir væru ákaflega gáfuð þjóð og allt léki svo að segja í höndum þeirra, var menning þeirra sjálfra svo sem engin, er þeir settust fyrst að í landinu. Á hinn bóginn urðu þeir svo skjótir til menningar og menning þeirra varð svo mikil og fögur, að það er nær óskiljanlegt, hversu bráðþroska þeir urðu, nema þeir hafi sætt því meiri áhrifum utan frá.

Og ef við lítum á landabréfið, dylst okkur ekki, að svo hefur hlotið að vera. Þarna lá Egyptaland, einhver helsta bækistöð fornmenningarinnar, sunnan að Miðjarðarhafi, og áin Níl, lífæð lands þessa, kvíslaðist þar út í hafið, líkt og hún vildi spýja hjartablóði menningar sinnar út til beggja hliða…”  

                                                                                                                             Saga Mannsandans, Hellas, Ágúst H. Bjarnason 1950.

The Antikythera Mechanism Research Project í Grikklandi hér.

Grein sem birtist árið 2008 í Nature  Calendars with Olympiad display and eclipseprediction on the Antikythera Mechanism.  hér.

Mjög áhugavert ítarefni við greinina má sækja á vef hist.science.online.fr hér.

Grein í Nature 2010 Mechanical Inspiration má lesa hér á vef Nature.

Universe Today: The Antikythera Time Machine.

Allar greinar sem tengdar eru þessari færslu eru aðgengilegar á netinu. Sjá hér að ofan.